Students and Teachers Forum

1. दिइएको अनुच्छेद पढ्नुहोस् र 'ऋ' र 'रि' लागेर बनेका शब्द कपीमा टिप्नुहोस् : ऋषभको घर रिडी बजारमा पर्छ । ऊ वेदका ऋचा पाठ गर्छ । ऋषभका बुबा अषिकेश रिजाल आफ्नो रीतिरिवाज र धर्मकर्ममा खुब विश्वास राख्नुहुन्छ । ऋषभकी बहिनी ऋचा सधैँ रिवनले कपाल बाटेर पढ्न जान्छिन् ।

.....

2. हिँड्नु, डुल्नु, जानु, बस्नु, जस्ता धातुबाट बन्ने क्रियापदको प्रयोग गरी दुई जना साथीका बिचमा भाववाच्यमा कुराकानी गर्नुहोस् ।

रामबहादुर : सुन्तली आफू त विदेशतिर हिँडियो । सुन्तली : ए होर ! विदेशमा कता बसियो नि ? रामबहादुर : .....

3. पाठबाट कुनै पाँचओटा अकर्मक क्रियापद टिपोट गरी भाववाच्यमा परिवर्तन गर्नुहोस् ।

गयो-गइयो खोज्छु-खोजिन्छ पुग्छ -पुगिन्छ बुझायौँ - बुझाइयो देख्छु- .....

4. कोष्ठकमा दिइएका सङ्केतका आधारमा वाच्य परिवर्तन गर्नुहोस् :
(क) हामी भ्रमणमा गएका थियौं । (भाववाच्य)
(ख) हिलामा लडिएछ । (कर्तृवाच्य)
(ग) समयमा बासस्थान पुगियोस् । (कर्तृवाच्य)
(घ) हामी नाँ बजे विद्यालय हिँड्थ्यौ । (भाववाच्य)
(ङ) साथीहरू कक्षामा ध्यानपूर्वक बस्दै हुने छन् । 
(च) तरकारी किन्न बजार हिँडियो । (कर्तृवाच्य)

 

(क) (हामी) भ्रमणमा गइएको थियो । (ख) हिलामा लडेछ । (ग) समयमा बासस्थान पुगोस् । (घ) (हामी) नौ बजे .....

5. दिइएको अनुच्छेदबाट कर्तृवाच्य र भाववाच्यका क्रियापद टिप्नुहोस् :
म भोलि बिहान छ बजे उठ्छु । हरि भने बिहान ५ बजे उठ्छ । हामी सात बजे सौराहतिर लाग्ने छौँ । हामी १२ बजे चितवन पुग्छौं । हामी एक दिन सौराहा घुम्ने छौं । हामी त्यस दिन त्यहि बस्छौं । अर्को दिन हामी काठमाडौं फर्कन्छौं । भोलि बिहानै उठेर हिँड्ने छौं। आठ बजे गजुरी पुगिने छ । १२ बजे चितवन पुगिने छ । एक दिन सौराहा घुमिने छ । एक दिन त्यहीँ बसिने छ । अर्को दिन काठमाडौँ आइने छ ।
 

.....

6. कवितामा फूलले के का लागि विद्रोह गरेका होलान् भन्नुहोस् ।

कवितामा फूलहरूलाई शोषित पीडित नेपाली जनताहरूसँग जोडेर प्रस्तुत गरिएको छ । नेपाली जनताहरूले .....

7. दिइएका प्रश्नको उत्तर लेख्नुहोस् :
(क) सबै नेपालीको भावनालाई सम्मान गर्न के के गर्नुपर्छ ?
(ख) 'पौरखीका पसिनाको सुवासमा नाँच्छु' भन्नुको आशय के हो ?
(ग) कवितामा नेपालका कस्ता कस्ता सांस्कृतिक विशेषता उल्लेख गरिएको छ ?

(क) सबै नेपालीको भावनालाई सम्मान गर्न नेपालीहरूको काम र संघर्षको सम्मान गर्नु पर्छ । .....

8. ५.दिइएका कवितांशलाई गद्यमा रूपान्तर गर्नुहोस् :
(क) नलागोस् है कसैको नि भावनामा ठेस
गाउदै आयो यो नेपाली सारङ्गीमा देश ।

(ख) प्रकृतिको सम्झाउँछ अमर गौरव गाथा
संसारकै शिरपोस हाम्रो सगरमाथा ।

 

(क) कसैको नि भावनामा ठेस नलागोस है । यो नेपाली सारङ्गीमा देश गाउँदै आयो । (ख) सारङ्गीले .....

9. दिइएको कवितांश पढी सोधिएका प्रश्नको उत्तर दिनुहोस् :
हिमाललाई न्यानो दिन्छ तराईको काखा
मधेसको पङ्खा बनी बस्छन् भिरपाखा 
स्वाभिमानको मियोमाथि पिरतीको दियो 
बाली मुसकुराएका छन् कोटी कोटी आँखा ।

प्रश्नहरू:
(क) तराईले हिमाललाई न्यानो दिन्छ किन भनिएको हो ?
(ख) यस कवितांशमा पिरतीको दियो कुन अर्थमा आएको छ ?
(ग) मधेसका लागि पङ्खाको काम केले गरेको छ ?
 

(क)तराई भौगोलिक दृष्टिकोणले गर्मी हुने ठाउँ हो भने हिमाल ज्यादै चिसो हुने ठाउँ हो यस अर्थमा .....

10. दिइएका प्रश्नको उत्तर भन्नुहोस् :
(क) 'सारङ्गीमा देश' कविता जम्मा कति पङ्क्तिमा रचना भएको छ ? 
(ख) कविताको 'जन्मे यहीँ बुद्ध अनि भृकुटी र सीता' पङ्क्तिमा कति अक्षर छन् ?      
(ग) कवितामा बक्खु भाङ्ग्राको प्रसङ्ग कतिऔँ श्लोकमा आएको छ ?   
(घ) कवितामा 'गाउँदै आयो यो नेपाली सारङ्गीमा देश' भन्ने पङ्क्ति कति पटक आएको ?
(ङ) अनुप्रास मिलाउन पङ्क्तिको अन्तमा दिइएका देश मधेस, बाँच्छ हाँस्छ जस्तै गरी अरू तीन जोडी शब्द पाठबाट खोजेर भन्नुहोस् ।

(क) 'सारङ्गीमा देश' कविता छब्बिस पङ्क्तिमा रचना भएको छ । (ख) कविताको 'जन्मे यही बुद्ध अनि .....

11. दिइएका शब्दलाई अर्थ खुल्ने गरी वाक्यमा प्रयोग गर्नुहोस् :
स्वभिमान, भावना, ज्ञानभूमि, गाथा, परिवेश

स्वाभिमान - नेपालीहरू स्वाभिमान र गौरवको बढो ख्याल राख्छन् ।  भावना -हामीले अरुको भावना .....

12. दिइएका शब्दका पर्यायवाची शब्द कविताबाट खोजेर लेख्नुहोस् :
हिउँचुली, नयन, वासना, सृष्टि, तातो, टाकुरा

हिउँचुली- हिमचुली वासना-  सुवास तातो -  न्यानो नयन- आँखा सृष्टि – सिर्जना टाकुरा .....

13. कक्षामा छलफल गरी लेखनमा अजन्त र उच्चारणमा हलन्त हुने कुनै दशओटा शब्द टिप्नुहोस् ।

कलम, सरल, राधेश्याम, राम, मलम, घर, ज्ञान, दान, उपहार, .....

14. दिइएका कविताका अंश पढ्नुहोस् र पदक्रम मिलाई गद्यमा लेख्नुहोस् :
(क) हिमाललाई न्यानो दिन्छ तराईको काखा
मधेसको पङ्खा बनी बस्छन् भिरपाखा ।

(ख) नलागोस् है कसैको नि भावनाम ठेस
गाउदै आयो यो नेपाली सारङ्गीमा देश ।
 

(क) तराईको काखले हिमाललाई न्यानो दिन्छ । भिरपाखा मधेसको पङ्खा बनी बस्छन् । (ख) कसैको नि भावनामा .....

15. दिइएका वाक्यलाई पदक्रम मिलाएर लेख्नुहोस् :
 (क) सानैदेखिको साथीलाई भेट्यो उसले ।
(ख) अद्यावधिक हुँदै गए मान्छे ज्ञानको कारण । 
(ग) चिसो बढेर निस्किन पनि सकिएन आज विहान । 
(घ) बन्नुपर्छ सबै हामी कर्मशील सधैँभरि । 
(ङ) प्राकृतिक सौन्दर्यका दृष्टिले धनी छ नेपाल । 

 

क) उसले सानैदेखिको साथीलाई भेट्यो । ख) मान्छे ज्ञानको कारण अद्यावधिक हुँदै गए । ग)आज बिहान चिसो .....

16. 'क' र 'ख' समूहका वाक्य पढ्नुहोस् र त्यसबारे साथीसँग छलफल गर्नुहोस् :

.....

17. आज्ञार्थक क्रियाको प्रयोग गरी साथीलाई पढाइमा लगनशील भएर लाग्न सल्लाह दिनुहोस्।

साथी तिमी मिहिनेती भएर पढ । सधै गृहकार्य गर । नबुझेका नजानेका कुराहरू शिक्षकलाई सोध । अल्छी .....

18. कवितामा प्रयुक्त पाँचओटा सामान्यार्थक क्रियापद टिपी इच्छार्थकमा बदल्नुहोस् ।

आयो - आओस् नाच्छ - नाचोस् सम्झाउँछ - सम्झाओस् बाँच्छ- बाँचोस् गर्छ- .....

19. दिइएका वाक्यलाई सङ्केतका आधारमा परिवर्तन गर्नुहोस् :
(क) अञ्जना भात …………….। (खा : सम्भावनार्थ)
(ख) तिमीहरू रसुवा…………..(जा : आज्ञार्थ)
(ग) ऊ मुस्ताङ भ्रमणबाट…………………..। (फर्क : इच्छार्थ)
(घ) रमेश राम्ररी…………. सफल हुन्छ। (पढ् : सङ्केतार्थ)
(ङ) दाइ, एक किलो चिउरा………..(दि : आज्ञार्थ)
(च) हामी सबै फुटबल………………। (खेल : इच्छार्थ)
(छ) उनीहरू कक्षाभित्र…………..। (आउ : सम्भावनार्थ)
 

क) अञ्जनाले भात खाली । ख) तिमीहरू रसुवा जाओ । ग) ऊ मुस्ताङ भ्रमणबाट फर्कियोस् । घ) रमेश राम्ररी .....

20. दिइएको अनुच्छेद पढी रेखाङ्कित क्रियापदको भाव पहिचान गर्नुहोस् :
अञ्जनादेवी घर जान्छिन् । घर पुग्नासाथ आमाले नानी पढ र खाना खाऊ भन्नुहुन्छ । उनी खाना खान्छिन् र पढ्न थाल्छिन् । उनी मिहिनेती छिन् । उनको परीक्षा चल्दै छ । उनको परीक्षा राम्रो होओस् । उनी परीक्षामा सफल होउन् । परीक्षामा सफल भएपछि उनले जागिर पाउलिन् । उनले जागिरमा राम्रो गर्लिन् । उनको बढुवा होला । उनको बढुवा भए राम्रो हुन्थ्यो। उनी जस्ता इमान्दारलाई जागिर दिए जनताले सेवा पाउँथे ।
 

जान्छिन्- सामान्यार्थ भन्नुहुन्छ -सामान्यार्थ खान्छिन् - सामान्यार्थ  छिन् - .....

21. के आजका सबै नेपाली ठिटाठिटी 'यो नेपाली ठिटो' पाठमा भने जस्तै छन् त, सुनाइ पाठ ८ का आधारमा भन्नुहोस् ।

आजका सबै नेपाली ठिटाठिटी 'यो नेपाली ठिटो' पाठमा भने जस्तै हुन् । उनीहरू आफ्नो कर्म र पौरखले .....

22. सुनाइ पाठ ८ सुन्नुहोस् र खाली ठाउँमा मिल्ने शब्द राखी भन्नुहोस् : 
(क) ठिटो विश्वलाई……………. भरमा थर्काउँछ ।
(ख) नेपाली ठिटोले आफू हिँड्ने बाटो आफ्नै ....ले खन्छ ।
(ग) आफ्नै पसिनाले देशको……….भिजाउँछ ।
(घ) ठिटाले राम्रो लगाउनका लागि…….गर्दैन ।
(ङ) ठिटाले जातिपाती……मान्दैन ।

क) ठिटो विश्वलाई खुकुरीको भरमा थर्काउँछ । ख) नेपाली ठिटोले आफू हिँड्ने बाटो आफ्नै पौरखले खन्छ .....

23. दिइएको सन्दर्भ पढ्नुहोस् र तोकिएको कार्य गर्नुहोस् :
चार कक्षामा पढ्ने बहिनी नृत्य प्रतियोगितामा प्रथम भइन्। उनी खुसी हुँदै घर आएर भनिन्, “दिदी मैले त नृत्यमा पुरस्कार पाएँ !” त्यसपछि दिदीले बहिनीलाई माया गर्दै भनिन्, “स्याबास नानु, मेरी बहिनीले पुरस्कार पाउँदा म धेरै खुसी छु । आमाबुबा पनि यो खबरले निकै खुसी हुनुहुने छ । सधैँ यस्तै गर्नु है ।”
तपाईंको साथी पुरस्कृत भएको परिकल्पना गरी कक्षामा पुरस्कृत साथीप्रति स्नेह र प्रशंसा प्रस्तुत गर्नुहोस् ।
 

मेरो साथी हाजिरी जवाफ प्रतियोगितामा प्रथम होला । उसले प्रतियोगिताका लागि निकै तयारी गरेको .....

24. ‘सारङ्गीमा देश' कवितामा रहेका विषयवस्तुबारे कक्षामा छलफल गर्नुहोस् ।

'सारङ्गीमा देश' कविताको मूल विषयवस्तु नेपालको महिमागान र नेपालीहरूको विशेषताको वर्णन हो । .....

25. दिइएका बुँदालाई आधार मानी कविताको मूलभाव लेख्नुहोस् :
(क) सारङ्गीमा सारा नेपालीका कथाव्याथा अभिव्यक्त
(ख) हिमाल, पहाड र तराइप्रतिको समभाव
(ग) राष्ट्र र राष्ट्रियता सबैभन्दा प्यारो हुन्छ भन्ने धारणा
(घ) प्राकृतिक सुन्दरताले भरिपूर्ण पावन भूमिको महिमा गान
(ङ) विविधतामा एकता राखी समृद्धितर्फ उन्मुख हुनुपर्ने विचार
 

सारङ्गीमा सारा नेपालीहरूका कथाव्यथा अभिव्यक्त भएको छ । कवितामा हिमाल पहाड र तराईलाई सिङ्गो .....

26. दिइएको कवितांशको व्याख्या गर्नुहोस् :
 ज्ञानभूमि, तपोभूमि, स्वप्नभूमि यही
गर्वसाथ गाउने गर्छ, जय धर्ती मात्रा !
 

प्रस्तुत पद्यांश कक्षा नौको नेपाली पाठ्यपुस्तकको 'सारङ्गीमा देश' शीर्षकको कविताबाट साभार .....

27. दिइएको अनुच्छेद पढी सोधिएका प्रश्नको उत्तर दिनुहोस्:
 नेपाललाई सगरमाथाको देश र नेपालीलाई सगरमाथाको देशका नागरिक भनेर संसारभर चिनाउने विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा हाम्रो गौरव हो । विश्वको ध्यान आकृष्ट गर्ने यस सगरमाथाको प्राकृतिक मनोरम छटाले मोहित नहुने को पो होलान् र ! हिमालको सुन्दरता तस्विरमा हेर्न जति सजिलो छ, नजिक पुगेर दृश्यावलोकन गर्नु त्यति सहज छैन । त्यसमा पनि धर्तीको स्वर्गका रूपमा रहेको सगरमाथाको आरोहण अझै कठिन र चुनौतीपूर्ण छ । तीव्र इच्छाशक्ति छ भने सपना साकार हुन समय पनि लाग्दैन । धेरैले सर्वोच्च शिखर सगरमाथा चढ्ने सपना देखेका हुन्छन् । नसके कम्तिमा ५३६४ मिटरको उचाइमा रहेको सगरमाथाको आधार शिविरसम्म भए पनि पुग्ने धोको राख्छन् । आधार शिविरमा पुग्नका लागि दोलखाको जिरी र सोलुखुम्बुको सल्लेरीबाट गरिने पदयात्रा लामो छ । काठमाडौंबाट सोभै लुक्ला उडान गरी आधार शिविरमा छरितो पदयात्रा पनि गर्न सकिन्छ । आधार शिविरबाट विश्वकै अग्लो सगरमाथा (८८४८.८६ मि.) नजिकबाट छर्लङ्ग देखिने हुँदा यो आधार शिविर सबैको लागि लोकप्रिय गन्तव्य बन्दै गएको छ । शेर्पा संस्कृति, हिम झरनाको दृश्य, ऐतिहासिक बौद्ध गुम्बाको दर्शन तथा हिम नदीको मनोरम दृश्यले आधार शिविरको यात्रालाई थप रोचक बनाउँछन् । त्यसैले पनि धेरै विदेशी र स्वदेशीका लागि सगरमाथा आधार शिविरको पदयात्रा उच्च प्राथमिकतामा पर्ने गर्छ। हजारौं पदयात्री हरेक वर्ष त्यहाँ पुग्छन् । उनीहरू सगरमाथा र सेरोफेरोको सौन्दर्यलाई आँखाका नानीभित्र लुकाउँदै आनन्दातिरेकमा डुब्छन् ।
(क) उत्तर दिनुहोस् :
(अ) नेपाली विश्वभर कुन नामले चिनिन्छन् ?
(आ) कुन कुन ठाउँबाट सगरमाथाको आधार शिविरसम्म पुग्न सकिन्छ ? 
(इ) आधार शिविरसम्मको यात्रालाई थप रोचक बनाउने कुरा के के हुन् ? 
(ई) सगरमाथालाई धर्तीको स्वर्ग किन भनिएको होला ?

भाषा संरचना पहिचान गर्नुहोस् :
(अ) अनुच्छेदका ' स्वर्ग' र 'सपना' शब्दका विपरीतार्थी शब्द लेख्नुहोस् ।
(आ) अनुच्छेदबाट 'हजारौँ पदयात्री हरेक वर्ष त्यहाँ पुग्छन् ।' वाक्यलाई इच्छार्थक वाक्य बनाई लेख्नुहोस्।
(इ) 'धेरैले सर्वोच्च शिखर सगरमाथा चढ्ने सपना देखेका हुन्छन् ।' वाक्यलाई सम्भावनार्थ वाक्य बनाई लेख्नुहोस् ।
(ई) अनुच्छेदबाट दुई दुईओटा हलन्त र अजन्त क्रियापद पहिचान गरी लेख्नुहोस् ।

(क) उत्तर दिनुहोस् : (अ)नेपाली विश्वभर सगरमाथाको देशको नागरिक भनेर चिनिन्छन् । (आ)दोलखाको जिरी, .....

28. पहाडको उकालो ओरालो बाटो हिँड्दा मनमा उत्पन्न हुने रमाइला भाव समेटी एउटा निजात्मक अनुच्छेद तयार गर्नुहोस् ।

हामी कक्षा नौका केही विद्यार्थीहरू दशैंको विदामा इलामको कन्याम घुम्न गएका थियौ । इटहरीबाट .....

29. रेडियो, टेलिभिजनमा प्रसारित विकास निर्माणसम्बन्धी समाचार सुनी त्यसबारे आफूलाई लागेको कुरा कक्षामा प्रस्तुत गर्नुहोस् ।

कोरोना कहरले ठप्प भएको विकास निर्माणको काम हुम्लाको एक गाउँपालिकाले सुरु गरेको रहेछ । उक्त .....

30. व्याख्या गर्नुहोस् :
वास्तवमा जीवन भन्नु नै यात्रा रहेछ । यात्रा चाहिँ जोखिम नमोलिकन कहिल्यै पूरा हुँदो रहेनछ ।
 

प्रस्तुत हरफ कक्षा नौको नेपाली पाठ्यपुस्तकको 'कञ्चनजङघालाई नियाल्दा' नियात्राबाट साभार .....

31. नियात्राको 'हाम्रो यात्राको... बाटो लाग्यौं' अनुच्छेद पढी कुनै तीनओटा प्रश्न निर्माण गर्नुहोस् र उक्त प्रश्नको उत्तर लेखी शिक्षकलाई देखाउनुहोस् ।

क) लेखकलाई के कुराले स्वागत गरे ? ख) लेखकले धुन्साको लेकाली वनमा के देखेनन् ? ग) तिब्बती शिशुहरू .....

32. नियात्राका आधारमा पदयात्राका रमाइला क्षण र आइपर्ने कठिनाइको चर्चा गर्नुहोस् ।

पदयात्रा भनेको प्राकृतिक, सांस्कृतिक रमणीय ठाउँहरूको पैदल यात्रा हो। यो ठाउँहरू अनुसार सरल र .....

33. नियात्रा पढेपछि हिमालको सुन्दरताका बारेमा मनमा उत्पन्न भाव समेटी एउटा अनुच्छेद तयार पार्नुहोस् ।

पाठमा लेखकको हिमाली सुन्दरताको वर्णन गरिरहँदा आफूलाई पनि त्यस सुन्दर ठाउँको भ्रमणमा जाने .....

34. दिइएका प्रश्नको उत्तर लेख्नुहोस् :
(क) लेखकलाई कञ्चनजङ्घाको पदयात्रा गर्ने रहर किन जाग्यो ?
(ख) घुन्साको बसाइमा लेखकले कस्तो अनुभव गरेका छन् ?
(ग) पाठका आधारमा कञ्चनजङ्घाको सौन्दर्य वर्णन गर्नुहोस् ।
 

(क)लेखकलाई नेपालका प्राकृतिक संस्कृतिक सम्पदाहरूको भ्रमण गर्न मन थियो । उनी त्यस्ता सम्पदा .....

35. दिइएको अनुच्छेद पढी सोधिएका प्रश्नको उत्तर दिनुहोस् :
भोलिपल्ट बिहान गाडी चढेर कञ्जनजङ्घा आधार शिविरलाई गन्तव्य बनाई झापाको बिर्तामोडबाट चारआलीतर्फ लाग्यौ । हामी पूर्वपश्चिम राजमार्गलाई चारआलीनेरै छाडेर मेची राजमार्गतर्फ उकालियाँ । सात घण्टाको पहाडी बाटामा कैयौँ पहाडको फन्को मार्दै साँझ ताप्लेजुङ पुग्यौँ । मेची राजमार्गमा गुड्दै पहाडका मायालु काखमा बसेका मानव वस्ती, मनोरम थुम्काथुम्की र तरेली परेका खेतबारी विपरीत दिशातिर बेगिइरहेको भान हुन्थ्यो । मान्छे आफ्नैखाले दिनचर्यामा देखिन्थे । कोही खेतबारीमा पसिना चुहाउँदै गरेका, कोही कोही सडकछेउ बसेर फलफूल बेचिरहेका, कोही घाँसको भारी त कोही दाउरा बोकेर घर फर्किरहेका । यी दृश्य हेर्दा मैले गाउँमा छँदा ठुलीवनबाट आफैँले घाँस दाउरा गरेको झलझली सम्झें ।

प्रश्नहरू :
(क) माथिको अनुच्छेदमा कस्तो भौगोलिक परिवेश वर्णन गरिएको छ ?
(ख) अनुच्छेदका आधारमा त्यहाँका मानिसको पेसा व्यवसायबारे अनुमान गर्नुहोस् । 
 

(क) माथिको अनुच्छेदमा रमणीय भौगोलिक परिवेशको वर्णन गरिएको छ । पूर्वी पहाडको इलाम, पाँचथर तथा .....

36. दिइएको अनुच्छेद पढी सोधिएका प्रश्नको उत्तर भन्नुहोस् :
कन्याम, फिक्कल र फिदिम हुँदै पहाडी घुम्ती अनि विभिन्न आरोह अवरोह पार गरेपछि आइपुग्दो रहेछ, ताप्लेजुङ बजार । मध्यकालमा 'ताप्ले' नाम गरेका राजाले यस क्षेत्रमा शासन गर्थे रे । लिम्बू भाषामा 'जुङ' को अर्थ 'किल्ला' हुन्छ । उनै ताप्ले' राजाको अधीनमा रहेको किल्ला भएकाले 'ताप्ले' र 'जुड' शब्दको संयोजन गरी 'ताप्लेजुङ' नामाकरण गरिएको हो भन्ने जनश्रुति रहेछ । यसरी ताप्लेजुङ जिल्लाको नामाकरण लिम्बू भाषाबाट भएको मानिँदो रहेछ । मेची राजमार्गको साँघुरो घुमाउरो र नागबेली परेको सडकमा गुड्दै र हुत्तिँदै ताप्लेजुङ पुग्दा साँझको ६ बजिसकेको थियो । हामी निरन्तर साढे सात घण्टाको यात्राले निकै थाकेर लखतरान भइसकेका थियौं । यस्तो लाग्थ्यो अर्को दिन कतै पदयात्रा सुरु गर्न आजको थकाई मेटिने हो कि होइन । ओइलाएको साग झैँ लल्याकलुलुक भएको आफ्नै शरीरप्रति मलाई त्यति भरोसा थिएन । ताप्लेजुङमा चिसो सिरेटाको साम्राज्य चलिरहेको थियो | सिरेटासँग सिँगौरी खेल्दै हामीले स्थानीय एक होटेलको कोठामा पुगेर झोला थल्क्यायौँ र खाना खान होटेलको भान्सातर्फ लाग्यौँ । अलिकति चियाको चुस्की लिएपछि खानाको सुरसार भयो ।

प्रश्नहरू:
(क) ताप्लेजुङ बजार कसरी पुगिन्छ ?
(ख) ताप्लेजुङको नामकरण कसरी भएको जनश्रुति पाइन्छ ?
(ग) लेखकले आफ्नो शरीरप्रति भरोसा नलाग्नुको कारण के हो ?
(घ) 'सिरेटासँग सिँगौरी खेल्नु' भन्नुको आशय के हुन सक्छ ?

(क) कन्याम, फिक्कल र फिदिम हुँदै पहाडी घुम्तीका उकाली ओराली पार गरेर ताप्लेजुङ बजार पुगिन्छ .....

37. नियात्राको ‘अब हामी ... रहेछ' अनुच्छेद पढी तलका प्रश्नको मौखिक उत्तर दिनुहोस् : 
(क) अनुच्छेदमा कतिओटा वाक्य रहेका छन् ?
(ख) अनुच्छेदको सबैभन्दा लामो वाक्य कुन हो ?
(ग) अनुच्छेदको सबैभन्दा छोटो वाक्यमा कतिओटा शब्द रहेका छन् ?
(घ) अनुच्छेदको उपयुक्त शीर्षक के हुन सक्छ ?

(क) अनुच्छेदमा बाह्रओटा वाक्य रहेका छन् । (ख) अनुच्छेदको सबैभन्दा लामो वाक्य 'त्यो क्षण हामी .....

38. नियात्राको ‘अब हामी ... रहेछ' अनुच्छेद पढी तलका प्रश्नको मौखिक उत्तर दिनुहोस् : 
(क) अनुच्छेदमा कतिओटा वाक्य रहेका छन् ?
(ख) अनुच्छेदको सबैभन्दा लामो वाक्य कुन हो ?
(ग) अनुच्छेदको सबैभन्दा छोटो वाक्यमा कतिओटा शब्द रहेका छन् ?
(घ) अनुच्छेदको उपयुक्त शीर्षक के हुन सक्छ ?

(क) अनुच्छेदमा बाह्रओटा वाक्य रहेका छन् । (ख) अनुच्छेदको सबैभन्दा लामो वाक्य 'त्यो क्षण हामी .....

39. शब्दकोश हेरेर दिइएका शब्दको अनेक अर्थ लेख्नुहोस् । 
तिर, चुली, किन, अर्थ, मूल
 

तिर -तिर्ने काम, पक्षपट्टि चुली - सानो चुलो, थुप्रो, रास किन- अनिच्छा वा अरूचि जनाउने शब्द, के .....

40. दिइएका अर्थ आउने शब्द पाठबाट खोजेर लेख्नुहोस् ।
(क) गौरब वा महिमाले युक्त
(ख) सुन्दर हुनाको भाव
(ग) आँखा
(घ) विर्सनै नसकिने, भूल्न नहुने
(ङ) जिउँदो वा जीवित
(च) हलचल नगर्ने स्थिर
(छ) काम गर्ने क्षमता, शक्ति

 

शब्द                                            अर्थ गौरवशाली             .....

41. पत्रपत्रिका पढी आफूलाई मन परेको एउटा कविता खोजेर कक्षामा साथीलाई सुनाउनुहोस्।

मेरी आमा आमा जन्म दियौ यही मुलुकमा भो धन्य यो जीवन  शिक्षा ज्ञान दियौ मलाई पहिले खुसी छ मेरो .....

42. 'मेरो घर' शीर्षकमा छोटो कविता तयार पार्नुहोस् ।

                             मेरो घर                                     .....

43. दिइएको अनुच्छेद पढ्नुहोस् । अनुच्छेदबाट 'ज्ञ' र 'ग्य' प्रयोग भएका शब्द पहिचान
गर्नुहोस् :
ज्ञानेश्वरका ज्ञानबहादुर ज्ञवालीले एउटा ग्याँस सिलिन्डर किने । उनी बिहान खाना खाएर विज्ञान विषय पढ्न बसे । त्यही बेला यज्ञप्रसाद आए र ग्यालेन लिएर पानी लिन गए । बाटामा मोटर ग्यारेज थियो । उनले मोटर ग्यारेजका छेउको धाराबाट पानी ल्याए र खाना पकाए । ज्ञानबहादुर र यज्ञप्रसादले खाना खाए । यज्ञ पनि विज्ञानमा योग्य थिए । दुबैले विज्ञानको परीक्षा राम्रो गरे ।
 

.....

44. निबन्धबाट दशओटा करण क्रियापद टिपी तिनलाई अकरणमा परिवर्तन गर्नुहोस् ।

निवन्धमा भएका दशओटा करण क्रियापदहरू निम्नानुसार छन् : छ- छैन बोक्दैन- बोक्छ सक्छौं .....

45. कोष्ठकमा दिइएका सङ्केतका आधारमा वाक्य परिवर्तन गर्नुहोस्:
(क) विद्यार्थी फुटबल खेल्दै थिए। (अकरण)
(ख) बुबाले नबोलाउनुभएको भए म फर्किन्नथें । (करण)
(ग) जहाँ पनि असल मान्छेको सधैँ अभाव हुन्छ । (अकरण)
(घ) उसले भनेको कुरा कसैले पनि मान्दैनन् । (करण)
(ङ) आज पानी पर्ला । (करण)

(क) विद्यार्थी फुटबल खेल्दै थिएनन् । (ख)बुबाले बोलाउनुभएको भए म फर्किन्थेँ । (ग) कहीं पनि असल .....

46. दिइएको अनुच्छेद पढी करण र अकरण क्रियापद पहिचान गर्नुहोस् :
मलाई पढाइको चिन्ता लागिरहेको थियो । सबै जना काममा व्यस्त थिए । मसँग कोही पनि खुलेर कुरा गर्दैनथे । एक प्रकारले उनीहरू मसँग केही कुरा लुकाए झैँ व्यवहार गरिरहेका थिए । आमा मलाई केही भन्नुहुन्थ्यो । दिदीहरू थाहा पाए पनि मौन रहन्थे । म पनि केही थाहा नपाए जस्तो हिँड्थेँ । मलाई पढ्न सहर जानु थियो । पढाइलाई छोड्न सक्दिनथें । त्यसैमा म अलमलिरहेको थिएँ । मैले अरू केही ख्याल गरिनँ। बुबा भन्नुहुन्थ्यो, “गाउँमै कलेज खुलेको छ, सहर नजाऊ।” म दोधार भएँ। 

.....

47. सुनाइ पाठ १४ सुन्नुहोस् र दिइएका प्रश्नको उत्तर भन्नुहोस् :
(क) हाक्पारे गीत कुन समुदायमा प्रचलित छ ?
(ख) हाक्पारे गीत गाउनेले कसरी श्रोतालाई मन्त्रमुग्ध पार्छन् ?
(ग) गीतलाई कसरी अन्त्य गरिन्छ ?
(घ) हाक्पारे गीतका मुख्य मुख्य विशेषता भन्नुहोस् ।

(क) हाक्पारे गीत पूर्वी पहाडको किराँती समुदायमा प्रचलित छ । (ख) जीवनका अनुभवलाई आफ्नै भाषामा .....

48. दिइएको सन्दर्भ पढ्नुहोस् :
(क) हर्कबहादुर आए।
(ख) पल्लो गाउँका हर्कबहादुर हिजो आए ।
(ग) पल्लो गाउँका ठुलाखर्के हर्कबहादुर चार वर्षपछि हिजो आए ।
 

माथिका तीनओटै वाक्यमा 'हर्कबहादुर' उद्देश्य हो भने आए विधेय हो । 'क' मा उद्देश्य र विधेय .....

49. ले, लाई, देखि, बाट, मा विभक्तिको प्रयोग गरी आफ्नो साथीका बारेमा एउटा अनुच्छेद रचना गर्नुहोस् ।

मेरो साथीले एउटा राम्रो कथा लेख्यो । उसले आफ्नो कथा शिक्षकलाई देखायो । शिक्षकले उसको कथा .....

50. दिइएको अनुच्छेदबाट कारक र विभक्ति पहिचान गर्नुहोस् :
समीक्षा नौ कक्षामा पछिन । समीक्षाले मामालाई फोन गरिन् । मामाले हातले इसारा गर्नुभयो। मामाले भान्जीलाई किताब ल्याइदिनुभयो । मामा घरबाट हिँड्नुभयो र भान्जीको घरमा आइपुग्नुभयो ।

कक्षामा- अधिकरण कारक, सप्तमी विभक्ति समीक्षाले - कर्ताकारक, प्रथमा विभक्ति मामाले - कर्ता कारक, .....