Students and Teachers Forum
सित — नामयोगी
धेरै — विशेषण
भनेर — क्रियाविशेषण
नि — निपात
किनभने — संयोजक
हामी — .....
घमण्डी : विशेषण
भएकाले : क्रियाविशेषण
त : निपात
सँग : नामयोगी
मित्रता : नाम
कहिल्यै : .....
क) छोरीद्वारा तरकारी र दही किनिन्छ ।
ख) जनक्रान्तिले देशमा शान्ति ल्याएन ।
ग) शिक्षकले .....
हामी — सर्वनाम
सानो — विशेषण
बोकेर — क्रियाविशेषण
सित — नामयोगी
पशुपति — नाम
पो — .....
मुख्य बुँदाहरू
इलमीको भागमा माछा र मासु भनेझैँ पुरुषर्थी मान्छेले जीवनमा सफलता पाउने,
हाम्रा .....
बुँदा टिपोट :
– नयाँ कुराको खोज र अनुसन्धानपछि चमत्कारपूर्ण र रहस्यमय कथाहरू र जादुमय .....
क)
सन्दुक रुइत २०११ भदौ १९ ताप्लेजुङको विकट ओलाङचुङगोलामा जन्मिएका हुन् । उनी विकट ठाउँमा .....
क)
अ) विश्व हल्लाउने रुइतले जातीय सङ्कीर्णतामाभन्दा माथि उठेर राष्ट्रिय पहिचानलाई ठान्थे । .....
क) आज पानी परेको छ ।
ख) सुनिता विद्यालय गई ।
ग) नेपालको संविधान चाँडै लागु होला ।
घ) म असल काम गरूँ .....
भाइलाई उसका साथीहरूले पढ्न धेरै सहयोग गरेछन् । ऊ त्यही भएर परीक्षामा प्रथम भएछ । तिमीले यसरी .....
12. दिइएका बुँदाका आधारमा छोटो जीवनी तयार पार्नुहास् :
नाम : मोतीराम भट्ट
जन्म : वि.स. १९२३ भाद्र , काठमाडौँ, भोसिको टोल
पिता : दयाराम भट्ट
माता : रिपुमर्दिनी भट्ट
प्रमुख कृतिहरू :
– प्रह्लाद भक्ति कथा, पिकदूत, उषाचरित्र, गजेन्द्रमोक्ष, मनोद्वेगप्रवाह, भ्रमरगीत, भाषा, कविसमूह वर्णन, प्रियदर्शिका नाटिका, शाकुन्तला (नाटक), भानुभक्तको जीवनी आदि ।
– नेपाली काव्य जगत्मा सर्वप्रथम ‘समस्यापूर्तिको शुभारम्भकर्ता’,
– भारतजीवन नामक प्रेस खोली त्यसको संस्थापक आफैँ भएर त्यस प्रेसबाट भानुभक्तीय रामायणको ‘बालकाण्ड’ का साथै ‘गोरखा भारत जीवन’ नामक नेपाली भाषाको पत्रिका प्रकाशन,
– नेपाली साहित्यको माध्यमिक कालका केन्द्रीय प्रतिभा,
– प्रथम नेपाली गजलकार, कवि, नाटककार, समालोचक, अन्वेषक आदि बहुमुखी व्यक्तित्व,
– भाषाप्रेमी, देशप्रेमी, सौन्दर्यप्रेमी, प्रसिद्ध कवि,
– बनारस र काठमाडौँ रहँदा मोतीमण्डलीको स्थापना गरी नवोदित् प्रतिभाहरूका लागि उपयुक्त वातावरण सिर्जना,
– मृत्यु : वि.स. १९५३
आत्था — विस्मयादिबोधक
त — निपात
भतभत — क्रियाविशेषण
पोल्यो .....
14. दिइएका बुँदाका आधारमा छोटो जीवनी तयार पारी शीर्षक समेत लेख्नुहोस् :
नाम : सर आइज्याक न्युटन
जन्म : सन् १६४२ इङ्ल्यान्ड
शिक्षा : क्याक्ब्रिजको ट्रिनिटी कलेजबाट बी.ए. डिग्री प्राप्त
– गुरुत्वाकर्षण एवम् ‘गति’ नियमका प्रतिपादक
– प्रकृतिका अज्ञात शक्तिलाई बाहिर ल्याउने कार्य,
– विज्ञानका पुराना त्रुटिहरूको सुधारका साथै नयाँ नियमको प्रतिपादन,
– बचपनमै पानीबाट चल्ने घडी बनाई चमत्कार देखाएको,
– ‘प्रिन्सिपिया’ग्रन्थको प्रकाशन, ‘सर’ को उपाधिबाट सम्मानित,
– रोयल सोसाइटी (लन्डन) को पहिले ‘फेलो’ र पछि आजीवन अध्यक्ष,
– एक दिन स्याउको रुखमुनि बसिरहेका बेला स्याउ भुइँमा खस्दा उनलाई पृथ्वीमा चुम्बकीय शक्ति भएको ज्ञान,
– गूरुत्वाकर्षण सिद्धान्त सौर्य मण्डलका नक्षेत्र र ग्रहको गतिमा लागु,
– यसबाट गति सिद्धान्त प्रतिपादन,
– यनैबाट अन्तरिक्षसम्बन्धी अनुसन्धानको ढोका खुल्नु,
– ८५ वर्षको उमेरमा सन् १७२७ मा देहावसान ।
भ्यागुताको धार्नी
एकदेशमा एकजना राजा थिए । उनलाई भ्यागुता निकै मन पर्दथे । भ्यागुताको सौखिन .....
क) ‘पूर्वीय’ को विपरीतार्थी शब्द पाश्चात्य हो ।
ख) ‘कलङ्क’ को पर्यायवाची दाग हो ।
ग) .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख
सङ्कीर्णता ————— साघुँरो .....
क) उपसर्ग : अनु + गमन = अनुगमन
आत्म + ईय = आत्मीय
.....
मुख्य बुँदाहरू :
– रुइतको सुविधा सम्पन्न आँखा अस्पतालको सपना पुरा पार्न लियास्थित फ्रेड .....
प्रस्तुत पङ्क्ति कक्षा १० को नेपाली किताबमा सङ्कलित सन्दुक रुइत शीर्षकको जीवनीबाट उद्धृत .....
मुख्य बुँदाहरू
– सन्दुक अध्ययनशील तथा जिज्ञासु प्रवृत्तिका बालक हुनु,
– एक पछि अर्को गर्दै .....
बुँदा टिपोट
१. कुनै पनि नयाँ विचारलाई सर्वमान्य एवम् मूर्तरूप दिने काम सजिलो नहुने भएकाले .....
23. तलको अनुच्छेद राम्ररी पढी चार ओटा बुँदा टिप्नुहोस् र एक तृतीयांशमा सारांश लेख्नुहोस् :
बालबालिका शारीरिक तथा मानसिक रूपमा परिपक्क नहुने हुँदा उनीहरूलाई विशेष स्याहार र सुविधाको आवश्यकता पर्दछ । उनीहरूलाई संरक्षण गर्नु बाँच्नकालागि चाहिने आधारभूत कुराहरूको व्यवस्था गर्नु, शिक्षा प्रदान गर्नु, स्वाथ्य सेवा पुर्याउनु, खेल, मनोरञ्जन र आराम गर्नु, मातृस्नेह दिनु, हेला, दुव्र्यवहार र शोषणबाट जोगाउनुपर्दछ । शान्ति, समझदारी र सुरक्षापूर्ण वातावरणमा असल शिक्षा हासिल गर्दै स्वस्थ भएर आफ्नो बाल्यकाल बिताउनु प्रत्येक बालबालिकाको नैसर्गिक अधिकार हो । बाल अधिकार भनेको बालबालिकालाई सामाजिक असुरक्षा, अशिक्षा, अवहेलना, तिरस्कार, शोषण र उत्पीडनका विरुद्ध संरक्षण प्रदान गर्दै तिनको बालपनको सुनिश्चितता गर्नु हो । बालबालिका स्वयम्ले आफ्नो अधिकार लिन नसक्ने हुँदा उनीहरूको अधिकार संरक्षण गर्नु वयस्कहरूको दायित्व हो । सङ्क्षेपमा भन्नुपर्दा बालबालिकाको बाँच्न पाउने अधिकार, संरक्षण पाउने अधिकारको समष्टिगत रूप हो । संंयुक्त राष्ट्रसङ्घका बीस सदस्य राष्ट्रहरूले राज्य पक्षको रूपमा अनुमोदन गरेपछि यो सन्धि सन् १९९० सेप्टेम्बर २ तारिकका दिनदेखि औपचारिक रूपमा लागुभएको छ ।
मुख्य बुँदाहरू
– बालबालिका शारीरिक तथा मानसिक रूपमा परिपक्क नहुने हुँदा विशेष स्याहार र .....
बुँदा टिपोट
१. जो कोही मानिसलाई कानुनी निर्णयको अधिकार नहुने भएकाले कानुनी विषयको छिनोफानो .....
क. मपाइँत्व बन्नु भनेको अरूको तपाईंत्व स्वीकार नगरेर ‘म’ कै महिमाको मादल बजाउनु हो ।
ख. .....
26. तलको अनुच्छेदका राम्ररी पढी अन्त्यमा सोधिएका प्रश्नका उत्तर दिनुहोस् :
वातावरण भन्नाले हामी दुई किसिमले वुझ्ने गर्दछौँ, एउटा प्राकृतिक वातावरण र अर्को सामाजिक सांस्कृतिक वातावरण । प्राकृतिक वातावरण भन्नाले जो प्रकृतिले निशुल्क प्रदान गरेको परिवर्तन गर्न नसकिने जस्तै हावापानी, माटो, वनजङ्गल, पशुपन्छी, तापक्रम, खनिज आदि प्राकृतिक वातावरण अन्र्तगत पर्दछन भनेर वुझ्दछौँ भने सामाजिक सांस्कृतिक वातावरण अन्र्तगत मूल्य, रीति, परम्परा, धर्म, सामाजिक संगठन, लेनदेन आदि सामाजिक सांस्कृतिक वातावरणभित्र पर्दछन भनेर बुझ्दछौँ । मानववाहेक पृथ्वीका सम्पूर्ण प्राणीले प्राकृतिक वातावरणलाई नै घर बनाएका हुन्छन अर्थात् उनीहरू बाँच्ने भनेकै प्राकृतिक वातावरणमा नै हो । मानवले भने दुवै वातावरणको उत्तिकै प्रयोग गरेको हुन्छ त्यसैले बाच्नका लागि वातावरणको अत्यन्तै महत्त्व हुन्छ । ओजन तहको विनासका कारण सूर्यबाट अत्यधिक रूपमा आउने परावैजनी किरण पृथ्वीमा आउने र पृथ्वीबाट माथि फर्केर जाने वातावरण नभएकै कारण पृथ्वीमा विश्वव्यापि उष्णता, जलवायु परिवर्तन, मरुभूमिकरण जस्ता समस्या अत्यधिक मात्रामा देखापरिरहेका छन् । विकासका नाममा वातावरणलाई असरपर्ने काम पनि अत्यधिक भैरहेका छन् । जस्तै वायु प्रदूषण, जल प्रदूषण, ध्वनि प्रदूषण, वायु प्रदूषण, कलकारखाना र गाडीमोटरहरूले अत्यधिक गरिरहेका छन् । यसकै कारण डरलाग्दा रोगहरू पनि बढिरहेका छन् ।
प्रश्नहरू :
क) प्राकृतिक वातावरण भन्नाले के बुझिन्छ ?
ख) सामाजिक सांस्कृतिक वातावरण अन्तर्गत के के पर्दछन् ?
ग) ओजन तहको विनाशबाट वातावरणमा पर्ने असरहरू के के हुन् ?
घ) विकासका नाममा वातावरणलाई के के कुराहरूले असर गरिरहेका छन् ?
ङ) वातावरण प्रदूषणका कारण कस्ता रोगहरू बढि रहेका छन् ?
क) प्राकृतिक वातावरण भन्नाले जो प्रकृतिले निशुल्क प्रदान गरेको परिवर्तन गर्न नसकिने जस्तै .....
क) सडकमा गुड्ने सवारीसाधनका कारण हुने मानवीय तथा भौतिक क्षति दुर्घटना हो ।
ख) जनसङ्ख्याको चाप, .....
• हरिले फुटबल खेले । (सामान्य भूत)
• हरिले फुटबल खेल्दै थिए । (अपूर्ण भूत)
• हरिले फुटबल .....
क) अशोकद्वारा धेरै पुस्तक पढिन्छ ।
ख) आमा सानो भाइलाई सुताउनुहुन्छ ।
ग) हामीले सबै काम .....
आज = क्रिया विशेषण
बादल = नाम
सँग = नामयोगी
त्यसैले = क्रिया विशेषण
हामी = सर्वनाम
ढाकेको छ = .....
क)
अ) शोषण
आ) विवेकशील
ख)
रामचन्द्रले भने, “मेरा विचारमा जननी र जन्मभूमि स्वर्गभन्दा पनि .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख’
स्वजन ————— .....
क) नदी तलाउबाट शुद्घ बालुवा वा माटोमा प्रकाश नआउने ठाउँमा जौ छरेर जमरा उमारिन्छ ।
ख) .....
क) गरिबीका कारणले यो राष्ट्र थुप्रै प्रतिभाशाली सन्ततिहरूलाई पाल्न सकिरहेको छैन । अवसर र .....
यस कवितामा भरतराज पन्तले मानिसले सन्तुष्टि हुनको लागि जे काम गर्न पनि पछि नपर्ने भनिएको छ । .....
क) नेपालमा जल, थल र नभ तीनवटै क्षेत्रलाई प्रतिनिधित्व गरे पनि थल यातायातकै विकास भएको छ .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख’
सुगन्ध .....
क) गङ्गाले आमालाई बोलाइछे ।
ख) हामीहरू परीक्षा लेख्दै छौँ ।
घ) तिमी मिठो गीत लेख्नू ।
ग) .....
क. मूर्खको सङ्गत
एकादेशमा एउटा व्यापारी थियो । उसले आफ्नो व्यापार व्यवसायबाट पर्याप्त .....
क) विशाल लण्डन पुगेको हुनेछ ।
ख) ऊ बनेपा गएको थियो ।
ग) रमा स्कुटर चलाउँदै छिन् ।
घ) तिमीले .....
क) आमा दैलेख जानु हुनेछ ।
ख) रामले फूलको बोट रोपेको थियो ।
ग) खेलाडीहरू क्रिकेट खेल्दै .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख’
सुगन्ध .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख’
मर्म .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख’
थाङ्का .....
क) विद्यार्थीहरू भलिवल खेल्दै छन् ।
ख) कालो कुकुर भुकेको हुनेछ ।
ग) सयपत्री फूल फुल्दै छ ।
घ) .....
चारओटा बुँदा निम्नालिखित छन् :
– जयपृथ्वीबहादुर सिंह विश्वमा शान्ति, समानता र भातृत्वको .....
आज विद्यालयमा भइरहेको वक्तृता प्रतियोगितामा म पनि सहभागी हुँदै छु । यस कार्यक्रमका लागि म .....
क) ‘सुगम’ को विपरीतार्थी शब्द दुर्गम हो ।
ख) ‘विपुल’ शब्दको पर्यायवाची शब्द धेरै हो ।
ग) .....
क)
अ) उपसर्ग : अभि + यान = अभियान
अनु+भव = अनुभव
आ) प्रत्यय : थाल् +अनी = .....
क. अपार प्राकृतिक सम्पदा भएर पनि नेपालीहरू गरिबीका कारण पछ्यौटे मानव समुदायमा गनिँदै आएका छौँ .....