Students and Teachers Forum
पापपुण्य : पाप वा पुण्य
बाढीपीडित : बाढीले .....
बुबाआमा : बुबा र आमा
डरले छेरुवा : .....
क)
उपसर्गः अनु, नि प्रत्ययः इय, औटा
अनु + वाद = अपवाद .....
क) सावित्रीद्वारा मेरो कुरा सुनिएन ।
ख) म सधैँ तिमीले भनेको मान्दिनथेँ ।
ग) शिक्षकले रमालाई .....
समास विग्रह
तलमाथि = तल माथि
घरमाथि = घर माथि
बाढीपीडित = .....
समस्त शब्द विग्रह शब्द
माछापुछ्रे ⇒ माछाको जस्तो पुच्छर छ जसको
चरीनङग्रे .....
‘संस्कति’ हामीले सधियौँदेखि मानिआएको परम्परा हो । भाषा, साहित्य, धर्म, कला, दर्शन, चाडपर्व, .....
11. तलका अनुच्छेद पढी अन्त्यमा सोधिएका प्रश्नको उत्तर दिनुहोस् :
(क) हो, संस्कृतिको चरित्र परम्परागत हुन्छ तर अपरिवर्तनशील भने हुँदैन । संसार परिवर्तनशील छ । मानिसका चाहना र आवश्यकताहरू असीमित छन् र निरन्तर सुख, सुविधा र नयाँ नयाँ अवसरको खोजी गर्नु मानिसको चरित्र नै हो । त्यसैले संस्कृति सदैव एकैनासको हुँदैन र हुन सक्दैन पनि । मानिसले लगाउने कपडा, खानपिन, कामधन्दा आदि बिस्तारै आरामदायी, सुखदायी बन्नेतर्फ अग्रसर हुने गर्दछन् तिनको गतिलाई रोक्न सकिँदा पनि सकिँदैन र त्यसो गर्नु उचित पनि हुँदैन । त्यसैले मानिसका आचार, व्यवहार, खानपान आदि समय समयमा परिष्कार भइरहन्छन् ।
प्रश्नहरू :
(अ) मानिसको चरित्र के हो ?
(आ) संस्कृति भनेको के हो ?
(ख) तलका अनुच्छेद पढी अन्त्यमा सोधिएका प्रश्नको उत्तर दिनुहोस् :
संस्कृति मानिसको सामूहिक जीवन शैली हो । संस्कृतिले कुनै राष्ट्र, जाति वा समुदायका सामाजिक जीवन, आर्थिक व्यवस्था, राजनीति, चाल चलन, खानपिन, पहिरन, चिन्तन, अनेकन कुरालाई जनाउँछ । त्यस्तै भाषा, साहित्य, धर्म, कला, दर्शन, चाडपर्व, परम्परा आदिको समष्टि नाम नै संस्कृति हो । संस्कृतिले कुनै राष्ट्र, जाति वा समुदायका मानिसका खाने तरिका, बोल्ने तरिका, सोच्ने तरिका, हिँड्ने तरिका, बस्ने तरिकालाई समेत जनाउँछ । कुनै समयको समाजले त्यति बेलाको सामाजिक आवश्यकताको लागि बनाएको आचार, व्यवहार वा क्रियाकलापले निरन्तरता पाएपछि त्यो संस्कृति बन्दछ । संस्कृति कुनै पनि राष्ट्र, जाति वा समुदायलाई चिनाउने मुख्य आधार हो । संस्कृति समाजलाई एकताबद्ध गर्ने एउटा कडी पनि हो ।
प्रश्नहरू :
(अ) संस्कृति कसरी बन्दछ ?
(आ) ‘संस्कृति समाजलाई एकताबद्ध गर्ने एउटा कडी पनि हो’ भन्ने भनाइलाई पुष्ट्याउनुहोस् ।
(क)
(अ) निरन्तर सुख ,सुविधा र नयाँ नयाँ अवसरको खोजी गर्नु मानिसको चरित्र हो ।
(आ) संस्कति हामीले .....
14. तलका अनुच्छेद राम्ररी पढी चार ओटा बुँदा टिप्नुहोस् र एकतृतीयांशमा सारांश लेख्नुहोस् :
संस्कृति भूगोल, जातिअनुसार फरक हुन्छ । तराई मधेसमा गर्मी हुने भएकाले त्यहाँका मानिसको पहिरन बढी खुला प्रकृतिको हुन्छ । हिमाली भेकमा अत्याधिक जाडो हुने भएकाले त्यहाँको पहिरन बढी नै बन्द प्रकृतिको हुन्छ । त्यस्तै पहाडको हावापानी धेरै गर्मी र धेरै जाडो नहुने भएकाले त्यहाँको पहिरन सोही प्रकृतिको हुन्छ । त्यस्तै खानपिन, मेला, उत्सव, जीवन संस्कार, चाडपर्व, बोलीचाली आदि पनि हावापानीअनुसार फरक हुन्छन् । संस्कृति, जात पिच्छे फरक फरक हुन्छन् भन्ने उदाहरण हामीसँग जति पनि छन् । एउटै टोलमा बस्ने शेर्पाहरू ल्होसारमा, राईहरू सकेलामा, नेवारहरू इन्द्र जात्रामा, लिम्बुहरू धान नाचमा रमाउँछन् । महिला र पुरुषका पहिरन, गरगहना, बोली वचनमा पाइने भिन्नताका आधारमा पनि संस्कृति फरक हुने गरेको देखिन्छ । नेपाल सांस्कृतिक दृष्टिले अत्यन्त समृद्ध छ । नेपालको संस्कृति भनेको विविधताको संस्कृति हो । नेपालमा वेद, पुराण आदि संस्कृति वाङ्मयको अनुसरण गर्ने संस्कृति छ ।
बुँदा टिपोट
– संस्कृति भूगोल, जातिअनुसार फरक हुने,
– तराई मधेस, हिमाल, पहाडका मानिसहरूले .....
15. दिइएको गद्यांश राम्ररी पढी सोधिएको प्रश्नको उत्तर दिनुहोस् :
नेपालमा मधेस, पहाड र हिमालमा अलग अलग प्रकारका संस्कृति छन् र ती सबै मिलेर नेपाली राष्ट्रिय संस्कृतिको निर्माण भएको छ । हामीलाई थाहा छ, मधेसमा मिथिला, भोजपुरा, अवध आदि संस्कृति छन् । थारुहरूको आफ्नै सांस्कृतिक पहिचान छ । पूर्वी तराईमा रहेका सतार, मेचे, दनुवार, धिमाल, राजवंशीहरूका आफ्नै मौलिकता छन् । त्यसरी नै नेपालमा मुस्लिमहरूको आफ्नै संस्कृति छ । पहाडमा तमाङ, गुरुङ, मगर, राई, लिम्बुका आफ्नै सांस्कृतिक पहिचान छ । हिमाली क्षेत्रमा शेर्पालगायतका विभिन्न जातिका आफ्नै प्रकारका संस्कृति छन् । यसरी देशका सबै धर्म, जाति, भाषा आदिको योगले नेपाली संस्कृतिको साझा रूप तयार भएको छ । हो विविधता नै नेपाली संस्कृतिको मूल पहिचान हो । देउडा, गौरा, लाखे, सेलो, सङ्गिनी, हाकपारे, मारुनी, चुड्का, ख्याली, रोदी, धाननाच, माघी, होली, साकेला, दैउसी, भैलो आदिको समष्टि नै नेपाली संस्कृति हो । यही साझापनमा यही अनेकतामा एकता र आपसी सहिष्णुता नै नेपाली संस्कृति हो ।
प्रश्नहरू :
(क) नेपाली राष्ट्रिय संस्कृतिको निर्माण कसरी भएको छ ?
(ख) मधेसमा कस्ता संस्कृतिहरू छन् ?
(ग) नेपाली संस्कृतिको साझा रूप कसरी तयार भएको छ ?
(घ) नेपाली संस्कृतिको मूल पहिचान के हो ?
(ङ) नेपाली संस्कृति के हो ?
(क) नेपालका मधेस, पहाड र हिमालका संस्कृतिहरू मिलेर नेपाली राष्ट्रिय संस्कृतिको निर्माण भएको छ .....
चरीनङग्रे : चराका जस्ता नङग्रा छन् जसका
घर माथि : .....
आफ्नो विशेषण
उन्नति नाम
नै .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख’
बलिप्रथा .....
भोलिपर्सि : भोलि पर्सि
लामा कान छन् जसका : .....
क. प्रचारप्रसारको अभाव भएमा पर्यटकहरूलाई अप्ठ्यारो अनुभव हुन्छ ।
ख. देशको ऐतिहासिक, भौगोलिक, .....
क) आकाशमा बादल कुद्छ ।
ख) आमा बजारबाट फर्कनुभएको थियो ।
ग) उनीहरू आज सबैतिर जाऊन् ।
घ) तिमी .....
(क)
संस्कृतिलाई = द्वितीय विभक्ति (कर्म कारक)
विज्ञानले = प्रथमा विभक्ति (कर्ता कारक)
(ख)
उन्मुख = .....
नेपाल चार वर्ण छत्तिस जातको साझा फूलबारी भनी राष्ट्र निर्माता पृथ्वीनारायण शाहले भनेका यी .....
माथिको सारगर्भित अभिव्यक्ति कक्षा दशको नेपाली किताबमा सङ्गृहित ‘हाम्रो संस्कृति’ नामक .....
माछापुछ्रे : माछाको जस्तो पुच्छर छ जसको
तल माथि : .....
प्रत्यागमन कथामा शोभा दुलही भएर यस घरमा आउँदा रामु डेढ वर्षको थियो । रामुका बुबाआमाले सानैमा .....
अ)
रामुका निम्ति = चतुर्थी विभक्ति, सम्प्रदान कारक
शोभाबाट = तृतिया विभक्ति, करण कारक
आ)
मातृत्व = .....
(क)
अ) दुलही बज्जै असत् पात्रका रूपमा परिचत छिन् । उनी बोल्दा अलिक ठुस्स परेर बोल्ने, जवाफ .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख’
कृतहन ————— गरेको .....
क)
उपसर्ग : विमति, सुकार्य प्रत्यय : ऐतिहासिक,सस्कृति
वि + मति = विमति .....
क) हरि आशालाई पढाउँदै छ ।
ख) हामी नाटक हेर्न जाने छ ।
ग) हामी गरीबलाई दया गरौँ ।
घ) आज तिमी घरैमा .....
क) ‘आकर्षण’ को विपरीतार्थी शब्द विकर्षण हो ।
ख) ‘नवीन’ को पर्यायवाची नूतन हो ।
ग) .....
बुबाले शिक्षा क्षेत्रमा ठुलो योगदान दिनुभएको थियो । उहाँले शिक्षालाई कसरी अगाडि लैजाँदा .....
राजा र सुगा
एकादेशमा एक जना राजा थिए । उनी हरेक बिहान आफ्नो राज्यको भ्रमणमा निस्कन्थे । उनले .....
क) पृथ्वीनारायण शाह राष्ट्र निर्माता हुन् । उनले नेपालका टुक्रे राज्यहरू सिङ्गो नेपाल बनाई .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख’
शिखर ————— पर्वतको .....
उपसर्ग
अभि + नय = अभिनय
दुस् + कर्म = दुष्कर्म
प्रत्यय
बोल् + अक्कड = बोलक्कड
दृश + अनीय = .....
समूह ‘क’ समूह ‘ख’
दृढ --------------- अचल, अडिग, .....
स्वाभिमान = परम्परा देखि हाम्रा पुर्खाहरूले नेपालको संरक्षण र संवद्र्धन गरेर सिँगारेको .....
क. शक्ति भलिबल खेल्दै छ ।
ख. माधुरी कथा भन्दै हुनेछिन् ।
ग. साथीहरू कुराकानी गर्दै हुनेछन् .....
तिर = नामयोगी
तर = संयोजन
अनौठो = विशेषण
मन = नाम
पराउँदैनन् = क्रिया
नि = .....
है = यति भएपछि मलाई सबै पुग्यो अरू केही चाहिँदैन है ।
सङ्गीत = खोलानाला र चराहरूको सङ्गीतले .....
उपसर्ग : नि + बन्ध = निबन्ध
प्रति + निधी = प्रतिनिधि
प्रत्यय : पुर्खा + यौली = .....
कम्मर कस्नु = निर्मलले उपन्यास लेख्नलाई कम्मर कस्यो ।
कलकल = जङ्गल नजिकैको खोलामा पानी कलकल .....
इन्द्रका अगाडि स्वर्गको बयान = शस्त्रीय छन्दमा कविताले लेख्ने राष्ट्रकवि माधवप्रसाद .....
तिमी = सर्वनाम
राम्ररी = क्रिया विशेषण
तर = संयोजक
खराब = विशेषण
जोगिनुपर्छ = .....